د افغانستان د سولې لپاره د امريکا د بهرنيو چارو وزارت ځانګړى استازى وايي د ملګرو ملتونو له بنديزونو يې د طالبانو د مرکچيانو د معافېدو پر مسئله بحث وکړ.

زلمي خليلزاد په ټويټر کې ليکلي، چې په دې اړه يې نن په انقره کې د افغانستان لپاره د روسيې له ځانګړي استازي ضمير کابلوف سره بحث وکړ.

ښاغلي خليلزاد ليکلي په دې کتنه کې له کابلوف سره د ملګرو ملتونو د سفرونو له بنديزونو د طالبانو د مرکچيانو پر معافېدو هم بحث وشو، څو دغه مرکچيان وکړاى شي د سولې په خبرو کې برخه واخلي.

ښاغلي خليلزاد ويلي په نننيو بحثونو کې، سلا وشوه چې د سولې هڅې هغه وخت پرمختګ کوي، چې ټول اړخونه په کې شامل وي.

د ترکيې لپاره د روسيې سفارت ويلي چې دا کتنه نن په انقره کې د روسيې په سفارت کې شوې ده.

د خليلزاد په باور افغانستان بايد يوه متحده، ټول شموله، ملي مرکچي ډله معرفي کړي، چې د حکومت او نورو افغانانو استازي په کې شامل وي.

افغان حکومت شکايت کړى و، د سولې په مذاکرو کې چې په څو هېوادونو کې شوي، د طالبانو هغو مرکچيانو برخه اخيستې چې نومونه يې د ملګرو ملتونو د بنديزونو په ليست کې شامل دي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت د بهرنیو اتباعو او کډوالو د چارو د مرکز مشر نادر یاراحمدی، وایي چې دا مهال شاوخوا پنځه میلیونه افغان کډوال په ایران کې اوسي.

هغه پرون ایسنا خبري اژانس ته وویل چې د «غیرقانوني اتباعو د ستنولو د طرحې» له پلي کېدو راهیسې تر اوسه ۱.۶ میلیونه بې‌اسناده افغان کډوال له ایرانه ایستل شوي دي.

یاراحمدی همداراز وویل: «هغه اتباع چې له هېواده ایستل شوي، د افغان اتباعو له عمومي شمېر څخه کمېږي. که ۱ میلیون او ۶۰۰ زره ایستل شوي کسان د شپږ میلیونه او ۱۰۰ زره افغان اتباعو له شمېر څخه منفي کړو، نو شاوخوا څلور میلیونه او ۵۰۰ زره افغان اتباع په هېواد کې پاتې کېږي. البته دا شمېر ثابت نه دی، ځکه چې له ټولو پولو غیرقانوني تګ راتګ شته او شاوخوا ۴۰۰ تر ۵۰۰ زره پورې افغان اتباع د تګ راتګ په حال کې دي.»

هغه ټینګار کړی چې په دې وروستیو کې ایران ته د بې‌اسناده افغان کډوالو بېرته ورتګ زیات شوی دی.

دا په داسې حال کې ده چې ایران هره ورځ شاوخوا څلور زره افغان کډوال له خپلې خاورې باسي.

ایران له اسراییل سره له دولس ورځنۍ جګړې وروسته، د افغان کډوالو د ایستلو بهیر لا پسې چټک کړی دی.

اروپايي مشرانو د برلین د سولې له خبرو وروسته په یوه ګډه اعلامیه کې ویلي چې د اوکراین د خاورې د هر ډول احتمالي سپارلو په اړه پرېکړه یوازې د اوکراین د خلکو حق دی، او هغه هم یوازې تر هغه وروسته چې پیاوړي امنیتي تضمینونه ورکړل شي.

د اعلامیې له مخې، په هغو امنیتي تضمینونو کې، چې دوشنبې په ورځ (۲۴ قوس) پرې سلا وشوه، د اروپا په مشرۍ د یوه ځواک جوړول شامل دي، چې د داوطلبو هېوادونو په ګډون به رامنځته شي او «د اوکراین د فضا د امنیت او د سمندري لارو په خوندي کولو کې به رول ولري.

دا اعلامیه د اروپايي کمېسیون د مشرې، اورسولا فون‌دیرلاین، په ګډون د لسو اروپايي مشرانو له خوا خپره شوې ده.

په اعلامیه کې د هغو مواردو په تشریح کې چې دوی یې «لازمي امنیتي تضمینونه» بولي، ویل شوي چې اوکراین باید وکولای شي شاوخوا ۸۰۰ زره سرتېري وساتلی شي، څو د هر ډول احتمالي شخړې پر وړاندې د دفاع توان ولري.

همداراز ټینګار شوی چې اروپا باید د اوکراین لپاره یوه څو مليتي قوه همغږې کړي، چې د داوطلبو هېوادونو د ځواکونو په ګډون جوړه شي او د متحدو ایالتونو له ملاتړ څخه برخمنه وي.

د استرالیا چارواکي وایي لومړني شواهد ښيي چې د سیډني په بوندای ساحل کې د برید عاملانو د داعش په نوم د ډلې له ایډیالوژۍ څخه الهام اخیستی و.

د استرالیا صدراعظم، انتوني البانیزي، د سې‌شنبې په ورځ (۲۵ قوس) د سیډني اې‌بي‌سي سیډني چاینل ته په مرکه کې وویل: «داسې ښکاري چې د دې برید انګېزه د اسلامي دولت ایډیالوژي وه»—هغه ایډیالوژي چې د نوموړي په وینا «پر کرکې ولاړه ده او په دې مورد کې یې د ډله‌ییزو وژنو لپاره چمتووالی نیولی و.»

هغه ټینګار وکړ چې د استرالیا حکومت له یهوددښمنۍ سره د مبارزې لپاره روښانه هدف لري او «هر هغه څه به وکړي چې په وس یې پوره وي» څو دا پدیده له منځه یوسي.

دا برید د یکشنبې په ماښام، د یهودي اختر «حنوکا» د پیل له مراسمو سره هم‌مهاله او د څه باندې زرو کسانو د حضور پر مهال وشو. د شاوخوا لس دقیقو ډزو په ترڅ کې، لږ تر لږه ۱۵ کسان ووژل شول او لسګونه نور ټپیان شول.

یو له بریدګرو، چې ۵۰ کلن سړی و، د پېښې په ځای کې د پولیسو په ډزو ووژل شو، او د هغه ۲۴ کلن زوی تر ټپي کېدو وروسته ونیول شو او روغتون ته ولېږدول شو.

پولیسو دواړه بریدګر—چې د استرالیايي رسنیو په وینا د پاکستاني الاصله دي، ۵۰ کلن ساجد اکرم او د هغه ۲۴ کلن زوی نوید اکرم معرفي کړي دي. ساجد اکرم، چې د پولیسو له لوري ووژل شو، په ۱۹۹۸ کال کې د تحصیلي ویزې له لارې استرالیا ته تللی و او د وسلې قانوني جواز یې درلود.

د طالبانو د حکومت د ټولګټو وزارت وایي چې تیره اونۍ د اوسپنې پټلۍ له لارې څه باندې دوه سوه ټنه توکي چې لویه برخه یې د انارو جوس دي بهر ته صادرشوي. په هغه بیان کې چې دې وزارت د دوشنبې په ورځ په خپله ایکسپاڼه کې خپورکړی کې نده په ډاګه شوې چې د انارو جوس کوم هیواد یا هیوادو ته صادرشوي خو له کله چې له پاکستان سره ټولې لارې تړل شوي، د انارو په ګډون د افغانستان تازه میوې او نورتولیدات د منځنۍ آسیا او ایران له لارو د سیمې هیوادونو ته صادریږي.

د بیان له مخې تیره اونۍ د اوسپنې پټلۍ له لارې ترټولو ډیر انتقالات د حیرتان له لارې شوي چې اندازه یې څه باندې ۱۱۷ ټنه ښودل شوې. دا هغه لاره ده چې په دې وروستیو کې په بشړه توګه د مسافرو، سوداګریزو او ترانزیتي چارو پرمخ پرانستل شوې.

امریکایي او اوکرایني چارواکي په اوکراین کې د روسیې د جګړې د پای ته رسولو لپاره په ترسره شویو دوه ورځنیو خبرو کې د پام وړ پرمختګ خبر ورکوي. د راپورونو له مخې واشنګټن کیف ته د ناټو د پنځمې مادې له مخې د متقابلې دفاع ژمنې ته ورته د امنیتي تضمینونو وړاندیز کړی دی.

د ازادي راډیو د خبر د مرکزي څانګې د راپورله مخې سره له دې چې د ځینو مهمو موضوعاتو، لکه د اوکریان په ختیځ دونېڅک کې به هغه سیمې چې تراوسه د کیف تر کنټرول لاندې دي، له څه ډول برخلیک سره مخامخ کیږي، لا هم پوښتنې پاتې دي خو د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ وویل، داسې ښکاري چې د دویمې نړیوالې جګړې راهیسې د اروپا د تر ټولو لویې او خونړۍ شخړې د پای ته رسولو لپاره یو تړون تر بل هر وخت نږدې شوی دی.

ټرمپ پرون دوشنبې د ډسمبر په ۱۵مه په سپینه ماڼۍ کې خبریالانو ته وویل: "موږ هڅه کوو چې دا کار بشپړ کړو، او زه فکر کوم چې اوس تر پخوا ډېر نږدې شوي یو." دا وروسته له هغې چې د اروپا، امریکا او اوکراین پلاوو په اوکراین کې د جګړې د پای ته رسولو لپاره په برلین کې څو ورځې خبرې اترې ترسره کړې.

د امریکا له لوري په مذاکراتي ټیم کې د سپینې ماڼۍ ځانګړي استازي سټیو ویټکوف او د ټرمپ زوم جاریډ کوشنیر ګډون درلود.

د نوي ډیلي د ترهګرۍ ضد ادارې د دوشنبې په ورځ وویل چې د هند تر ادارې لاندې کشمیر کې پر سیلانیانو د یوه خونړي برید ترشا د پاکستان لاس دی او په تړاو یې شپږ کسان رسماً تورن کړي دي.

د فرانسپرس آژانس د رآپوله مځې د تورنو کسانو له ډلې درې یې وژل شوي او دوه نور د هند په توقیف کې دي.

بریدګرو په اپرېل میاشت کې په ترسره شوي برید کې ۲۶ کسان ووژل، چې ډېری یې هندو سیلانیان وو. دې برید د دواړو ګاونډیو هېوادونو ترمنځ څو ورځنۍ شخړې راوپارولې او په یوه بشپړه جګړه کې یې د دواړو هیوادونو د ښکیلتیا خطرزیات کړی و.

نوي ډیلي د پهلګام په تفریحي ښارګوټي کې پاکستان په لاس لرلو تورن کړ خو اسلام‌اباد دا تور رد کړې.

د "رېزسټنس فرنټ" (TRF) په نوم یوې پټې ډلې په پیل کې د دغه برید مسؤلیت منلی و. د امریکا متحده ایالات وایي TRF د لشکر طیبه (LeT) چې د ملګرو ملتونو له خوا یوه ترهګره ډله اعلان شوې او مرکز یې په پاکستان کې دی، ترچترلاندې فعالیت کوي.

د هند د پلټنو ملي ادارې (NIA) په دغه برید کې د پاکستان د لاس درلودلو په اړه ویلي چې دې هیواد یې په پلان، تنظیم او د ترسره کولو لپاره د اسانتیا په رامنځته کولو کې رول درلود. دغه راز دې ادارې ویلي چې چې "پاکستانی سمبالوونکی ساجد جټ" هم تورن شوی دی، خو دې ادارې د هغه د ځای په اړه نور جزییات نه دي ورکړي.

درې نور تورن شوي پاکستاني سخت دریځي، فیصل جټ چې په سلیمان شاه مشهور وو، حبیب طاهر چې په جبران مشهور وو، او حمزه افغاني نومول شوي دي۔

د دغې ادارې په وینا، دغه درې واړه کسان د برید څخه څو اوونۍ وروسته د کشمیر په یوه ځنګله کې د هندي امنیتي ځواکونو له خوا ووژل شول۔

په کابل کې د «رسا» ټلوېزیون مسؤل مدیر او یو خبریال د طالبانو د ۱۰ میاشتني بند وروسته خوشې شول.

د افغانستان د خبریالانو مرکز په یوه خپاره شوي بیان کې ویلي چې په کابل کې یوې باوري سرچینې ته ورته ویلي، چې د رسا خصوصي ټلوېزیون مسؤل مدیر غلام محی‌الدین صاحب ‌زاده او د دې ټلویزیون خبریال جهادمل حبیبي د دوشنبې په ورځ مازدیګر مهال د بګرام له زندانه خوشې شول.

ویل شوي چې دوی د تېر کال د دلوې میاشتې په ۳۰مه د طالبانو د استخباراتو ریاست د کارکوونکو له لوري په کابل کې نیول شوي وو. د استخباراتو کارکوونکو د هغو د نیونې پر مهال د رسا ټلوېزیون کمپیوټرونه هم ضبط کړل او د دې رسنۍ دفتر یې وتاړه.

وروسته، په کابل کې یوې محکمې د روان کال د حمل میاشتې په ۴مه، دغه دوه خبریالان د واکمنې ادارې پر ضد د تبلیغاتو په تور، هر یو په ۱۰ میاشتو بند محکوم کړل.

د افغانستان د خبریالانو مرکز د دغو دوو خبریالانو محاکمه او د ۱۰ میاشتو لپاره د هغوی د آزادۍ سلبول غندلي او ویلي یې دي چې دا خبریالان یوازې د خپل ژورنالېستیکي کار له امله نیول شوي وو.

د رسا خصوصي ټلوېزیون په ۱۳۹۸ لمریز کال کې په کابل کې تاسیس او په فعالیت پیل کړی و.

دې ټلوېزیون ټولنیز او ورځني راپورونه جوړول، او همدارنګه یې د اقلیم او وحشي ژوند په اړه بهرني مستند راپورونه بیا خپرول.

دې مرکز ویلي، سره له دې چې د رسا ټلوېزیون دغه دوه خبریالان خوشې شوي، خو دا رسنۍ لا هم تړلې ده او تر اوسه ورته د بیا پرانیستلو اجازه نه ده ورکړل شوې.

د افغانستان د خبریالانو مرکز د معلوماتو له مخې، دا مهال لږ تر لږه پنځه خبریالان او د رسنیو فعالان د طالبانو په توقیف کې دي، چې ځینې یې د طالبانو د محکمو له خوا په بند محکوم شوي دي.

د افغانستان د کرکټ له ۱۹ کلنو کم عمره لوبډلې ته سریلانکا ماتې ورکړه.

د ۱۹ کلنو د کرکټ د آسیايي جام لوبو په لړکې ننی لوبه د دوبی د کرکټ په لوبغالي کې ترسره شوه.

افغانستان د لوبې پچه وګټله او توپوهنه یې غوره کړه. افغان لوبډلې په پنځوسو اورونو کې ۲۳۵ منډې وکړې او د سریلانکا لپاره یې د ۲۳۶ منډو هدف وټاکه. د سریلانکا لوبډلې په ۴۹ اورکې داسې مهال چې دوه لوبغاړي یې پاتې وو، ۲۳۸ منډې وکړې. له دې مخکې افغانستان خپله لومړۍ لوبه هم وړمه ورځ بنګله دیش ته په دریو ویکټو بایللې وه.

د آسیايي جام په لوبو کې چې په متحد عربي اماراتو کې روانې دي، افغانستان په بې ګروپ کې له بنګلدېش، نیپال او سریلانکا سره او په الف ګروپ کې هند، پاکستان، متحده عربي امارات او مالیزیا یوځای دي.

تمه ده چې امریکایي او اوکرایني چارواکي نن دوشنبې د ډسمبر په ۱۵ په برلین کې د دوهمې ورځې لپاره خبرو ته دوام ورکړي. واشنګټن هڅه کوي چې په اوکراین کې د روسیې د جګړې د پای ته رسولو لپاره دواړه لوري یوې هوکړې ته ورسیږي.

د سپینې ماڼۍ ځانګړي استازي سټیو وېټکوف او د ولسمشر ډونالډ ټرمپ زوم جارډ کوشنیر تیره ورځ په برلین کې د اوکراین له ولسمشر ولودیمیر زېلېنسکي او د خبرو اترو له مذاکراتي پلاوي سره پنځه ساعته خبرې وکړې.

وېټکوف پر ایکسپاڼه ولیکل: "استازو د سولې لپاره د شل مادو پر پلان، اقتصادي او نورو موضوعاتو هراړخیزې خبرې وکړې. ډېر پرمختګ وشو، او دوی به سبا( دوشنبې) سهار بیا سره وویني."

د ازادي راډیو د خبرد مرکزي څانګې د راپورله مخې دا نه وه څرګنده چې د نن ورځې د خبرو برخوال به څوک وي. له مخکې نن دوشنبې په برلین کې د زیلینسکي کتنه د جرمني، فرانسې او بریتانیا له مشرانو سره پلان شوې ده.

د شلو مادو پلان وروسته له هغې هغه مهال راڅرګند شو چې اوکراین او اروپايي ملاتړو یې د واشنګټن د وړاندیزشوي د ۲۸ مادو د پلان پربدیلو وړاندیزونو کارپیل کړ. دوی د متحدو ایالتونو پلان چې د مسکو له ځینو دریځونو سره یې ورته والی درلود، په پراخه کچه د روسیې په ګټه بللی و.

د افغانستان په یوشمېر ولایتونو کې نن د پولیو یا د ماشومانو د ګوزڼ ضد واکسین کمپاین پیل شو.

" له پولیو پاک افغانستان" پر خپله ویبپاڼه لیکلي چې دغه کمپاین به چې په ترڅ کې یې له پنځو کلونو کم عمره ملیونونو ماشومانو ته د پولیو دوه څاڅکي ورکول کیږي، په هلمند، کندهار، زابل، ارزګان، غزني، پکتیکا، خوست، ننګرهار، لغمان، کونړ، نورستان او هرات کې تطبیق شي. د روغتیا نړیوال سازمان وایي چې د روان میلادي کال له پیله په افغانستان کې د ګوزڼ دوه مثبتې پېښې ثبت شوي چې یوه یې د بادغیس بالامرغاب او بله هلمند کې ده.

په کندهار، هلمند، کابل، لغمان، ننګرهار او زابل کې بیا د روان م کال له پېل راهیسې د پولیو ۱۸ چاپیریالي پیښې ثبت شوې دي.

افغانستان او پاکستان د نړۍ یوازني دوه هېوادونه دي چې د پولیو ویروس په کې پاته دی. له افغانستان سره هم مهاله نن دوشنبې په پاکستان کې هم د پولیو د واکسین اوه ورځنی کمپاین پیل شو چې تمه ده په ترڅ کې یې د دې هیواد په ټولو ایالتونو کې له ۴۵ ملیونه زیات ماشومان واکسین شي.

پولیو یوه خطرناکه ویروسي ناروغي ده چې درملنه نه لري، خو یوازې واکسین یې مخه نیولی شي.